Aramızdaki Mesafe: En fazla 6 Kişi

“6 Degrees of Seperation” teorisi ilk kez, Macar yazar Frigyes Karinthy’nin 1929′da yayınlanan “Láncszemek” (Zincirler) adlı kısa hikayesinde duyuldu. Birinci Dünya Savaşı sonrası Budapeşte’deki demografik özelliklerden yola çıkan Karinthy’nin eseri, günümüze dek başta sosyoloji ve matematik alanlarında sayısız bilimsel araştırma ve makalenin konusunu oluşturdu. Oijinal eser, önce tiyatroya; sonra da sinemaya uyarlandı. Özellikle Duncan J. Watts sayesinde BT dünyasının da önemli bir kavramı haline geldi.

Small-world experiment

Fakat, dünya üzerindeki herhangi iki insanın; birbirlerine “en fazla 6 insan uzaklığında” olduğu şeklinde özetleyebileceğimiz 6 Degrees of Seperation (6DoS) teorisi; asıl ününü Yale ve Harvard’da profesör olarak ders vermiş sosyal psikolog Stanley Milgram’a borçlu.

{module|IlgiliYazi}

Milgram’ın 1967 yılında ABD’nin popüler bilim dergilerinden Psychology Today’de yayınlanan “Small-world experiment” adlı deney çalışması; bu teorinin, farklı alanlardaki pratikler ile test edilmeye ve hızla ün kazanmaya başlamasının önünü açtı. Milgram’ın deneyi şu şekilde işliyordu:

ABD’nin orta kesminde yer alan Kansas eyaletinde yaşayan ve rastgele seçilmiş kişilere, birer mektup gönderiliyor. Mektupta, bu akademik çalışmanın tanıtımı ile beraber; alıcıların çalışmaya katkıda bulunmaları ricası ile, ABD’nin batı ucundaki Massachusetts eyaletinde yaşayan bir kişinin detaylı bilgileri veriliyor.

Alıcıdan basit bir işlem rica ediliyor:

Bu kişiyi tanıyorsa; mektubu doğrudan kendisine göndermesi,

Bu kişiyi tanımıyor ise; mektubu bu kez, bu kişiyi tanıyabileceğini düşündüğü bir başka tanıdığına göndermesi.

Her adımda; gönderici tarafından mektuba bir de kartpostal eklenmesi isteniyor.

Eğer mektup bir şekilde Massachusetts’teki alıcıya ulaşırsa, kartpostalların sayısı üzerinden, başlangıç ve bitiş noktalarındaki kişiler arasındaki uzaklık derecesi; yani “degree of seperation” ortaya çıkıyor.

Gönderilen 296 mektuptan 232’si bitiş noktasına ulaşamasa da; ulaşabilen 64 mektup için ortalama uzaklık derecesi, 5 ½ ile 6 arasında hesaplanıyor. Daha yakın olduğu için 6’da karar kılınıyor, ve işte; sihirli sayımız..

{module|IlgiliYazilar}

Arkadaşının arkadaşı

Tabii ki bu teorinin eksik ya da hatalı yönleri hakkında da bir bu kadar makale ve çalışma bulmak mümkün. Fakat önemli olan, sayının “6” olması değil; modelin doğru olması. 6DoS, günümüzde sosyal ağların temel kavramlarından biri olan “arkadaşının arkadaşı” bağını en iyi açıklayan çalışmalardan biri. Bu konuda yakın geçmişte yapılmış ve halen günlük ziyaretçi sayısı ile dikkat çeken “Oracle of Bacon” da güzel bir örnek. 1999 yılında Patrick Raynolds tarafından geliştirilen ve ilk olarak merkezine ünlü Hollywood aktörü Kevin Bacon’ı yerleştiren bu ilginç çalışma, IMDB veri tabanını kullanarak; Bacon ile IMDB kayıtlarında yer alan bir diğer oyuncu (ya da yönetmen, vs.) arasında kaç bağlantı olduğunu hesaplıyor. Çıkan sonuç, diğer oyuncunun “Bacon sayısı”nı veriyor. Örneğin Kevin Bacon ile Brad Pitt arasındaki sayı “1”, çünkü ikili 2009 tarihli “Beyond All Boundaries” filminde birlikte rol almışlar. Bacon ile Nuri Bilge Ceylan arasındaki sayısı ise “4”. Siz de dilediğiniz şekilde deneyip, görebilirsiniz. Birkaç istatistik de ekleyelim: Toplam 1,5 milyondan fazla oyuncu arasından; bugüne kadar bulunan en yüksek Bacon sayısı “9” ve sadece 3 oyuncu bu sayıya ulaşabilmiş. Ortalama Bacon sayısı ise 2,9. (Not: Site ilk yıllarında sadece Bacon merkezde olacak şekilde sorgulamaya izin veriyordu. Artık böyle bir zorunluluk yok, yani herhangi iki oyuncu arasındaki sayıyı da bulabiliyorsunuz.)

Aramızdakiler...

Günümüzde bu gibi çalışmaların verimli sonuçlarına en iyi örnek, profesyonel iş ilişkileri ağı LinkedIn. LinkedIn’de bağlantı ağınız dahilindeki kişilerin, hangi tanıdıklarınız üzerinden; kaçıncı derece uzağında olduğunuz bilgisini elde edebiliyorsunuz. Bu bilgiyi daha sonra, bir iş ilişkisi için bağlantı kurmanız gereken, fakat hiç tanımadığınız belirli bir kimseye; tanıdığınız hangi kişiler aracılığı ile ulaşabileceğinizi keşfetmek amacıyla kullanmanız mümkün.

Kısacası sizinle, ulaşmak istediğiniz herhangi biri arasında en fazla 6 kişi var. Önemli olan, onların hangi 6 kişi olduğunu bulabilmeniz.