Veri kökeni nedir?
24 Ara 2021
4 dk okuma süresi
Veri kökeni (data lineage), verinin GPS bilgisi olarak tanımlanabilir. Uzmanlara verinin yolunu ve dönüşümlerini gösterir. Verinin nasıl işlendiğini, değiştiğini ve iletildiğini kaydederek, şirketlerin işlerini nasıl yürüttüklerine dair anlamlı bilgiler elde etmelerini sağlar.
Veri kökeni, bir veri akışının kaynağından hedefine kadar geçirdiği serüveni görselleştirir. Birçok organizasyon, verilerini takip etmek ve kullanıcılara gerçek zamanlı bilgi aktarmak için veri kökeniyle birlikte veri görselleştirme yazılımları kullanır.
Veri kökeni nedir?
Veri kökeni bir süreçtir. Verinin kaynağını saptar, zaman içerisindeki değişimlerini ve hareketlerini kayıt altına alır, kaynağından son kullanıcıya kadarki akışını görselleştirir. Veri bilimcilerine veri dinamiklerine dair görünürlük kabiliyetleri kazandıran veri kökeni, ayrıca yaşanan sorunların kök nedenlerinin saptanmasını kolaylaştırır.
Veri kökeni mühendisler için verinin geçirdiği değişimin şekillerini ve nedenlerini ortaya koyar. Kurumların ise hataları izlemesine, sistem geçişlerini gerçekleştirmesine, veri keşfini ve meta verileri yaklaştırmasına, süreç değişikliklerini daha az riskle uygulamasına yardımcı olur.
Stratejik iş kararları veri doğruluğuna bağlıdır. İyi bir veri kökeni olmadan, veri süreçlerini izlemek ve doğrulamak zorlaşır. Veri kökeni, kullanıcıların kaynaktan hedefe tam bilgi akışını görselleştirmesini sağlayarak anormallikleri tespit etmeyi ve düzeltmeyi kolaylaştırır. Veri kökeni ile kullanıcılar, hata ayıklamak veya kayıp çıktısı oluşturmak için veri akışının belirli bölümlerini veya girdilerini yeniden oynatabilir.
Kullanıcılar teknik kökenle ilgili ayrıntılara ihtiyaç duymadıklarında, veri akışına ilişkin kapsamlı bir genel bakış elde etmek için veri kaynağını kullanırlar. Birçok veritabanı sistemi, hata ayıklama ve doğrulama zorluklarını ele almak için veri kaynağından yararlanır.
Veri kökeni ve veri yönetişimi
Veri yönetişimi, kuruluşların verileri korumak ve kontrol etmek için kullandığı kurallar ve prosedürler dizisidir. Veri kökeni, verinin kaynaktan hedefe nasıl aktığını bildirdiği için veri yönetişiminin önemli bir parçasıdır.
İşletmeler, ihtiyaçlarına göre farklılık gösteren veri katmanları kullanır. Daha düşük veri kökeni seviyeleri, veri hareket ederken meydana gelen dönüşümler hakkında belirli ayrıntıları dahil etmeden, verilerin bir kuruluş içinde nasıl aktığının basit bir görsel temsilini sağlar. En yüksek katman, veri akışının nasıl optimize edilebileceğine ve veri platformlarını iyileştirmenin yollarına ilişkin içgörüler sunan veri kökenidir. Kurumlar yönetişim yapılarına, uygulama ve izlemede ortaya çıkan maliyetlere, düzenleyici yönetmeliklere ve iş üzerindeki etkisine göre veri kökeni katmanı seçer.
Veri kökenini anlamak, meta veri yönetiminin kritik bir gerekliliğidir. Bu nedenle veri ambarı ve veri gölü yöneticileri için önemlidir. Meta veri yönetimi, belirli bir rapor veya ayıklama, dönüştürme ve yükleme (ETL) süreciyle ilişkili tüm verileri bulmayı kolaylaştırarak çeşitli sistemlerdeki veri akışını görüntülemenize olanak tanır.
Veri kökeni ne işe yarar?
Veri kökeni, sorunları çözmenize veya sistem geçişlerini görece daha kolay gerçekleştirmenize yardımcı olmanın yanı sıra veri üzerindeki değişiklikleri, nasıl gerçekleştirildiklerini ve bunları kimin yaptığını izleyerek verilerin gizliliğini ve bütünlüğünü sağlamanıza da olanak tanır.
BT ekipleri veri kökenine başvurarak verilerin yolculuğunu baştan sona görselleştirebilir. Görselleştirme, BT uzmanlarının işini kolaylaştırır ve yöneticilere yerinde kararlar alma güvenini sağlar.
Veri kökeni araçları, aşağıdaki soruların yanıtlanmasına yardımcı olur:
Veriler nasıl ve hangi süreçle değiştirildi?
Veri değişikliklerinden kim sorumluydu?
Değişiklik ne zaman yapıldı?
Değişiklikleri yapan kişinin coğrafi konumu neydi?
Değişiklik neden yapıldı, değişikliğin bağlamı nedir?
Bir veri kökeni sistemi için gereksinimler organizasyonun amaçlarına göre belirlenir. Veri kökeni kurumlara aşağıdaki alanlarda faydalar sağlar:
Stratejik karar verme: Kurumsal kullanıcılar işlenmiş verilerin nasıl dönüşümlerden geçtiklerini görerek onları daha iyi anlar. Bu veriler ticari operasyonların, ürün ve hizmetlerin iyileştirilmesi için kullanılabilir.
Yeni ve eski veri setlerinden azami fayda: Veri kökeni, işletmelerin gelişen veri toplama teknikleri ve teknolojileriyle değişen veri kümelerini izlemelerine olanak tanır.
Veri aktarımı: Veri kökeni, BT ekiplerinin veri kaynaklarının konumunu ve yaşam döngüsünü anlayarak, verileri yeni bir depolama konumuna hızla taşımasına yardımcı olur ve geçiş projelerini daha az riskli hale getirir.
Veri yönetişimi: Veri kökeni, veri yaşam döngüsü boyunca ayrıntılı görünürlük sağladığından, işletmelerin riskleri yönetmesine, sektör düzenlemelerine uymasına ve iç denetimler gerçekleştirmesine yardımcı olur.
Veri kökeninin kullanım alanları
Veri kökeni, kuruluşların yaşam döngüsü boyunca veri akışını izlemesine, bağımlılıkları görmesine ve dönüşümleri anlamasına yardımcı olur. Ekipler, veri akışının ayrıntılı görünümünden aşağıdaki amaçlar için yararlanır.
Sorunların kök sebeplerini belirlemek
Örneğin satış rakamlarının finans departmanının kayıtlarıyla eşleşmediği durumlarda kafa karışıklığı olur ve bu gibi vakalarda asıl hatanın nereden kaynaklandığını saptamak zordur. Veri kökeni, bu tür durumlar için makul bir açıklama sağlar. İş zekası (BI) yöneticileri, tüm veri akışını izlemek ve işleme sırasında yapılan değişiklikleri görmek için veri kökenini kullanabilir.
Yöneticiler ayrıca bir hata olup olmadığına bakılmaksızın herhangi bir durum için makul bir açıklama sağlamak için de veri kökenine başvurabilir. Bir hata varsa, ekipler hatayı kaynağında düzelterek, son kullanıcı verilerinin tüm organizasyon çapında tek tip olmasını sağlayabilir.
Sistem yükseltmeleri
Yeni bir kurumsal sisteme geçiş yaparken hangi veri kümelerinin alakalı olduğunu ve hangilerinin geçersiz hale geldiğini veya mevcut olmadığını anlamak önemlidir. Veri kökeni, iş operasyonlarını yürütmek için kullandığınız verileri bilmenize ve alakasız verilerin depolanması ve yönetilmesine yönelik harcamaları sınırlandırmanıza yardımcı olur.
Veri kökeni ile sistem geçişlerini ve güncellemelerini sorunsuz bir şekilde planlayabilir ve yürütebilirsiniz. Veri kaynaklarını, bağımlılıkları ve süreçleri görselleştirmenize yardımcı olarak, tam olarak hangi verileri taşımanız gerektiğini anlamanızı sağlar.
Etki analizi
Bir değişikliği uygulamadan önce etkilenen raporları, veri öğelerini ve son kullanıcıları tanımlamak önemlidir. Veri kökeni, ekiplerin aşağı veri akışlarını görselleştirmelerini ve değişikliğin etkisini ölçmelerini sağlar.
Veri kökeni, iş kullanıcılarının verilerle nasıl etkileşime girdiğini ve bir değişikliğin onları nasıl etkileyeceğini görmenizi mümkün kılar. İşletmeler, belirli bir değişikliğin etkisini gerçekleştirmeden görmek için veri kökenini kullanabilir.
İlgili Postlar
Veri okuryazarlığı nedir?
7 Eki 2024
Büyük Veri