20 May 2022
4 dk okuma süresi
NFT’lerin popülaritesi arttıkça NFT kullanımına yönelik uygulamaların çeşitliliği de artmaya başladı. Bu yazımızda NFT’lerin mevcut ve potansiyel kullanım alanlarına yakından bakacağız.
NFT’ler hakkında çıkan haberlerin medyada yer alma sıklığı arttıkça bunun geçici bir trend mi yoksa geleceğin önemli teknolojilerinden bir tanesi mi olduğu yönündeki tartışmalar artıyor. NFT’ler pek çok avantaj barındırıyor gibi görünse de gerçekten kalıcı olup olmayacaklarını gerçek dünyadaki kullanım örnekleri gösterecek.
Teorik olarak dijitalleştirilebilen hemen hemen her şeyin bir NFT’si üretilebiliyor. Finansal bir araç olarak düşünüldüğünde NFT’ler yeni bir yatırım alanı olarak görülüyor. NFT’ler özellikle koleksiyonluk sanat eserlerinin gerçekliğini ve benzersizliğini tescil etmek için sıkça kullanılıyor.
NFT piyasası çok hızlı bir şekilde büyürken hem alıcıların hem de satıcıların dikkatli hareket etmesi gerekiyor. NFT’ler henüz geniş bir kullanım tabanına erişmemiş olsa da geleceğin önemli teknolojilerinden biri olacağını düşünenler, ilk adımların atıldığını ve kullanıcı tabanının genişleyeceğini iddia ediyor. NFT’lerin benimsenmesinin önündeki en büyük zorluğun sahip olduğu teknolojiden ziyade kullanılabilirliği olduğu görünüyor. Hem iş dünyasında hem de bireysel kullanıcılar için kullanıcı deneyiminin daha basit ve eğlenceli hale getirilmesi gerekiyor.
NFT nedir?
NFT’ler blok zincir teknolojisi kullanılarak herhangi bir şeyin türünün tek örneği olduğunu kanıtlayan kriptografik dijital varlıklardır. Benzersizlikleri nedeniyle birbirinin tam olarak eşi olan banknot paralar ya da altın gibi alışverişte karşılıklı olarak değiştirilemezler. Bununla birlikte isteyen kullanıcılar sahip oldukları NFT’leri birbirlerine gönderebilirler.
Gerçek dünyadaki bir varlığı NFT ile dijital bir varlığa dönüştürmek, orijinalliğini onaylamak için kullanılan süreçleri daha sağlıklı ve güvenilir bir hale getirir. NFT’lerin önemli bir özelliği de kullanım hakkının sahibine özel olmasıdır. Bir NFT sahibinin hangi haklara sahip olabileceği tek tek her bir birey için özelleştirilebilir. NFT’lerin, bir fiziksel varlığın blok zincir üzerinde kayıtlı ve değiştirilemez dijital temsili olmaları cazibelerini artırır. Bir NFT blok zincir içinde kopyalanamaz ve yok edilemez. NFT’yi üreten kişi veya kuruluş bile sahibinin izni olmadan bir NFT’yi kopyalayamaz ve başka bir kullanıcıya aktaramaz. Ayrıca satın alınan bir NFT ilk sahibine kadar geriye doğru izlenebilir ve ekstra bir doğrulamaya ihtiyaç duyulmaz.
NFT’lerin kullanım örnekleri
NFT’ler sanat ve eğlence dünyasında büyük ilgi gördü ancak lisanslama, sertifikalandırma, tedarik zinciri yönetimi ve lojistik gibi farklı sektörlerde de erken dönem uygulamalar görülmeye başlandı.
Tanımlama, sertifikalandırma ve belgeleme
Kişisel kimlik onaylama sistemleri, NFT’ler için büyük bir kullanım alanı olma potansiyeli taşıyor olsa da henüz bunun için erken diyebiliriz. NFT’ler benzersiz oldukları için; diplomalar, akademik sertifikalar, lisanslar, doğum kayıt belgeleri, tapular gibi çok farklı alanlardaki belgeleri tescil altına almak için kullanılabilirler. Blok zincir üzerinde tüm kayıtlar silinemeyecek şekilde saklandığı için örneğin, bir arazi tapusu defalarca el değiştirmiş olsa da ilk sahibine kadar geriye dönük olarak kolayca izlenebilir. Aynı şekilde bir kişinin tüm tıbbi geçmişi de istenildiğinde her yerden erişilebilecek şekilde kolayca kayıt altına alınabilir. Bir öğrencinin tüm eğitim geçmişi ile birlikte diploması da kolayca bir NFT haline getirilebilir. Bu sayede kayıtlı olması istenen herhangi bir belgede sahtecilik yapmak imkânsız hale gelir. Geçmişe ait bir belgenin kaybolması sorunu da ortadan kalkar.
Benzer bir uygulama pasaport, ehliyet ve kimlik kartları için de hayata geçirilebilir. Böylece sahte pasaport sorunu biterken geçmişe dönük olarak kişinin aldığı vizeler, yaptığı seyahatler de kayıt altına alınmış olur. Tüm bunları basit bir mobil uygulama ile çözmek mümkündür.
Alan adı sahipliği
Bir blok zincirde alan adı kayıtlarının özel anahtarlar aracılığıyla saklanması mümkündür. İnternetteki alan adı sistemi (DNS) kontrolünün ICANN (The Internet Corporation for Assigned Names) adlı uluslararası kuruluşun tekelinde olması, sansürleme ve güvenlikle ilgili kaygıların yüksek sesle dile getirilmesine neden oluyor. Oysa blok zincire halka açık bir şekilde kalıcı olarak kaydedilen alan adları üçüncü bir tarafın müdahalesiyle silinemez ve değiştirilemez.
Alan adlarının blok zincir üzerinde NFT olarak kaydedilmesi, ticaretinin yapılmasını da kolaylaştırır. Bugün kullanılmakta olan DNS sistemine alternatif olarak ortaya çıkmış olan ENS (Ethereum Name Service) gibi merkezi olmayan çözümlerde kayıtlar kripto adreslerle saklanır.
Emlak sektörü
NFT’ler hem sanal hem de gerçek dünyada dijital olarak gayrimenkul alım satımı için kullanılabilir. Decentraland gibi bazı çevrimiçi oyunlarda sanal arsa veya dükkân alım satımı yapmak şu anda mümkündür. NFT kullanmak hem sanal hem de gerçek dünyaya ait nesnelerin orijinal üreticisinin ve mevcut sahibinin güvenli bir şekilde tanımlanabilmesini sağlar.
Sanal emlak NFT’leri gerçek dünyadaki emlak işlemlerinden daha şeffaf olarak NFT pazar yerlerinde el değiştirebilir. Emlak sahipliği için NFT’leri kullanmak bazı güvenlik endişelerini de beraberinde getirir. Blok zincir teknolojisi NFT’leri daha güvenli hale getirmeye yardımcı olsa da kötü niyetli saldırılara açıktır. Aynı zamanda blok zincir üzerindeki dijital varlıkların güvenliğini sağlamak amacıyla kullanılan özel anahtarların (private key) kaybedilmesi halinde ilgili dijital varlığa erişim imkânsız hale gelir.
Sanat, koleksiyonerlik ve spor
NFT’lerin ilk uygulamaları sanat eserleri ve çevrim içi oyunlarda başladı. 2021 yılının mart ayında Beeple adlı bir sanatçının ürettiği NFT tam 69 milyon dolara alıcı buldu. New York Times gazetesine ait bir köşe yazısının NFT’si yaklaşık 560 bin dolara satıldı. Bu uç örneklerin dışında pek çok farklı sanatçının binlerce NFT’si sanatseverler ve yatırımcılar tarafından satın alındı.
Spor karşılaşmalarının biletleri ve taraftara özel üretilen tasarımlar da artık NFT olarak satın alınabiliyor.
Kripto-sanat ve eğlence sektörüne ait diğer uygulamalarda dijital olarak kimlik onayının kolayca yapılabilmesi NFT kullanımının en önemli avantajıdır. NFT’lerin değiştirilemez ve kopyalanamaz olması her türlü intihal ve hırsızlığın önüne geçer. Ayrıca sanatçıların ürettikleri yaratıcı işlerden gelir elde etmesini de kolaylaştırır.
Dolandırıcılık ve intihalin önlenmesi, NFT'ler için hala büyük fırsatlar barındıran medya ve film endüstrilerinde de çok önemlidir.
Tedarik zinciri ve lojistik
NFT'lerin tedarik zincirindeki ana işlevi; ürünlerin üretim kimliğini, kalitelerini ve kökenlerini doğrulamaktır. Şu an için erken bir aşamada olsa da blok zincir üzerindeki NFT’ler, tedarik zinciri verilerinin değiştirilemez şekilde şeffaf olarak saklanması için uygun bir çözümdür. Gıda ve diğer bozulabilir ürünler için malların nerede ve ne kadar süredir bulunduğunu bilmek çok önemlidir.
NFT'ler sahteciliği ortadan kaldırır ve malların tedarik zinciri boyunca hareketini izlemeye yardımcı olur.
NFT'ler, otomobil endüstrisi gibi örneklerde belirli bir üründeki her bir malzeme ve bileşen hakkında geriye dönük olarak bilgi sağlayabilir. Böylece maliyet kontrolüne de yardımcı olur.
NFT'ler, geri dönüştürülebilir ve sürdürülebilir malzemelerin kullanımını izlemek isteyen endüstriler için de faydalı olacaktır.
İlgili Postlar
Bulut maliyet yönetimi nedir?
31 Eki 2024
Dijital Dönüşüm