2 Kas 2021
2 dk okuma süresi
Türkçeye güdüm bilimi olarak geçen Sibernetik (cybernetics), hem canlı hem de cansız sistemlerin bir amacı olabileceğini kabul eder ve tüm sistemlerin teknoloji aracılığıyla incelenmesini sağlar. Bu yaklaşımın özünde bilgiyi alma, depolama ve işleme yeteneğine sahip sistemlerin fonksiyonlarını, süreçlerini anlamak ve bundan yola çıkarak yönetmek yatar.
Sibernetik nedir?
Sibernetik, canlılardaki sinir sistemini bilgisayar sistemlerine uyarlamaya çalışan bilim dalı olarak da kabul edilir. Modern sibernetiğin kurucuları arasında gösterilen Amerikalı matematikçi ve felsefeci Norbert Wiener, sibernetiği insan ve hayvanlarda kontrol ve iletişimi konu alan çalışma alanı olarak tanımlamıştır. Sibernetik mekanik, biyolojik, sosyal, fiziksel veya bilişsel olan sistemleri ve çalışma prensiplerini inceleyen geniş kapsamlı bir bilim alanıdır.
Sibernetik ne işe yarar?
Modern sibernetik çalışmalarının başlıca amacı öz denetimli bilgisayarlar geliştirmektir. Bilgisayar sistemlerinin geliştirilebilmesinde kullanılan sibernetik, robotik kodlama alanının oluşumuna ve gelişimine büyük katkı sağlamıştır.
Sibernetik, kapalı sinyal döngülerine sahip sistemlere uygulanabilir. Bu tür kapalı sinyalizasyon sistemlerinde oluşturulan eylem, sistem ortamındaki değişiklikleri tetikler ve bu değişiklik aynı zamanda bir tür sistem değişikliğine de neden olur. Eylemin ve reaksiyonun aynı sistem ortamında gerçekleştiği kapalı bir döngü vardır.
Sibernetik sistem teorisi, felsefe, oyun teorisi, algısal kontrol, mimari, yapay zeka ve daha fazlasını içeren birçok çalışma alanını etkilemiştir. Her alanda temel amacı sistemi meydana getiren mekanizmaları ve sistem kontrollerini incelemektir.
Sibernetiğin tarihsel gelişimi
Cizreli El-Cezeri, sibernetik biliminin ilk öncüsü olarak kabul edilir. El Cezeri 12. yüzyılda yaşamış bir fizikçi ve matematikçidir. Yazmış olduğu “Mekanik Hareketlerden Mühendislikte Faydalanmayı İçeren Kitap” adlı eserinde bugünkü sibernetik ve robot biliminin temellerini atmıştır. Kitabında 50’den fazla cihazın kullanım esaslarını ve çalışma prensiplerini anlatmıştır.
Sibernetik terimini ilk kez ortaya atan kişi ise Fransız matematikçi ve fizikçi Andre Ampere’dir. Sibernetiğe güncel anlamda manasını veren kişi ise modern sibernetiğin kurucularından Amerikalı felsefeci ve matematikçi Norbert Wiener olmuştur.
Wiener, sibernetiği “hayvanlarda ve makinelerde kontrol ve iletişim bilimi” olarak tanımlar. Bu tanım, sibernetiği otomatik kontrol teorisi ve fizyolojiyle (özellikle de sinir sisteminin fizyolojisiyle) yakından ilişkilendirir.
Modern sibernetik kuramının ilkeleri Wiener, Warren Sturgis McCulloch, William Ross Ashby ve William Gray Walter tarafından belirlenmiştir. Norbert Wiener, hayvan davranışlarını incelemek için otonom bir makine geliştirerek, sibernetik çalışmaları esnasında tarihin ilk otonom makinesini ortaya çıkardı.
Sibernetik biliminin kırılma noktası ise 2. Dünya Savaşı sırasında yaşandı. Artan hava saldırılarına karşı hava savunma sistemlerinin hızlı ve hassas bir şekilde çalışması gerekiyordu. Bunların insan kontrolüyle yönetilmesi imkansızdı, radar antenlerinin hedefe doğru dönmesi ve uçaksavar toplarının hedeflerini kendi başlarına bulması gerekiyordu. Sibernetik bu sistemlere otonom hareket kabiliyeti vererek savaşın gidişatında da etkili oldu.
Sibernetik mantık
Sibernetiğin mantığı, basit bir geri bildirim döngüsü sayesinde sistemlere öz denetim kazandırmaktır. Sibernetik, eylemin yol açtığı değişimlerin sistem içinde geribildirim yolu ile yansıtıldığı, kapalı sinyal döngüsü şeklinde ifade edilen sistemlere uygulanan bir yaklaşımdır. Sibernetik sistemlerin geri bildirimler sayesinde değişime uğraması dairesel nedensellik ilişkisi olarak tanımlanır. Sibernetik sistemler, yapay olabilecekleri gibi biyolojik de olabilirler.
Sibernetik biliminin kullanım alanları
Sibernetik birçok bilim ile entegre çalışır ve günümüzün en önemli dalları arasında kabul edilir. Sibernetik, özellikle savunma sanayi, fabrika otomasyonu, imalat işlemlerinde verimlilik, endüstri robotlarında ve uzay araçlarının rota işlemleri gibi süreçlerde vazgeçilmez bir öneme sahiptir. Ayrıca oyun teorisi, sistem teorisi, algısal kontrol, felsefe, mimarlık ve benzeri birçok çalışma alanı sibernetikten doğrudan ya da dolaylı yoldan etkilenmiştir. Sibernetik birçok bilim dalı arasında bir köprü vazifesi görür.
İlgili Postlar
Bulut maliyet yönetimi nedir?
31 Eki 2024
Dijital DönüşümYapay zeka şeffaflığı nedir?
28 Eki 2024
Dijital DönüşümStratejik inovasyon nedir?
25 Eki 2024
Dijital Dönüşüm