Blok zinciri teknolojisini işinize uygulayın

İşletmeler için Blockchain ya da blok zinciri, birbirleri arasında işlem yapan kuruluşlar için büyük avantajlar vadediyor. Bu teknolojiyle, izin verilen katılımcılar verimliliği artırmak, güven oluşturmak ve anlaşmazlıkları ortadan kaldırmak için aynı bilgilere aynı anda erişebilirler. Blok zinciri ayrıca bir çözümün hızla gerçekleştirilmesine ve ölçeklenmesine de olanak tanır.

Blok zincirinden bahsedildiğinde bir çoğumuzun aklına Bitcoin geliyor. Ancak mevcut ve potansiyel kullanım alanı söz konusu olduğunda bu teknoloji kripto para birimlerinin çok ötesine geçiyor.

Blok zinciri 2009 yılında sahneye yeniden çıktığında iş kullanımı için bir hayli riskli görülüyordu. Bu, durum yaklaşık beş yıl önce, gelişen açık kaynak topluluğunun genişlemesi ve programlanabilir blok zinciri Ethereum’un da kurumsal platformlar üzerinde kullanılmaya başlamasıyla değişmeye başladı. Kurumsal blok zinciri için de beklentiler başlangıçta çok yüksekti. Ancak gerçekler ilk etapta bunun biraz gerisinde kaldı.

Son yıllarda IBM, Walmart ve Visa gibi dev markalar, başarılı blok zinciri inisiyatiflerini gururla lanse ettikçe, bu teknoloji kurumsal dünyaya uygunluk açısından ikinci bir şans elde etmeye başladı. Peki, blok zinciri işletmede gerçekten başarıya hazır mı?

Öncelikle bu alanda dikkatli olunması tavsiye ediliyor. İş uygulamaları için blok zinciri kullanmak kolay değil. Teknik temellerini ve pratik sonuçlarını kavramak zor olabilir. Yeni başlayanlar için blok zinciri, fikir birliği algoritmaları, dağıtılmış defterler ve Bitcoin madenciliği gibi kavramlarla doludur. Kulağa belirsiz gelen bu terimler aslında blok zincirinin dikkate alınmaya değer olup olmadığını, hangi uygulamalar için uygun olduğunu ve  uygulamanın en makul ve en etkili yollarını belirleyen faktörlerdir.

Blok zinciri nasıl çalışır?

Blok zincirinin temel özelliklerinin çoğu bir tür Dağıtılmış Defter Teknolojisi (Distributed Ledger Technology - DLT) olmasına dayanır. Defterler yüzyıllardır finansal işlemleri kaydetmek için kullanıldı, son yıllarda ise ERP ve diğer iş yazılımlarında dijitalleştirilmiş biçimde kullanılıyor.

Süregelen merkezi yaklaşımların aksine, DLT'ler, birden çok site, kurum veya coğrafyadaki bir ağ üzerine yayılmış ve senkronize bir veritabanıdır. Bunlar, işlemlerin halka açık tanıklara sahip olmasını sağlayarak herhangi bir siber saldırıyı daha da zor hale getirirler. Aynı zamanda DLT yapısındaki veriler şifrelenerek saklanır ve sadece anahtar koduna sahip olan kişilerce erişilebilirler.

Blok zincirinin benzersiz veri formatı bu teknolojiyi öne çıkaran bir diğer özelliktir. Geleneksel veritabanları verileri satırlar, sütunlar ve dosyalar halinde depolarken, blok zinciri bunları birbirine bağlı şifrelenmiş bloklarda saklar.

Veri bloğu ve işlem doğrulama mekanizmaları, bir blok zincirini verileri değiştirmek veya işlemleri bozmak için hack’lemeyi matematiksel olarak neredeyse imkansız hale getirir. Kötü niyetli kişilerin hedef alabileceği merkezi bir otorite yoktur. Öte yandan verileri özel hale getirebilecek, kuralları değiştirebilecek veya tüm ağı çökertebilecek hiçbir oyuncu da burada yer almaz.

Blok zinciri, aslında değişmezlik olarak bilinen özelliğe bu şekilde ulaşıyor. Defterler kalıcıdır ve başkası tarafından kurcalanamaz. Bu nedenle güvenilirdir. Güven, çoğu blok zinciri formunun bir başka önemli özelliğidir.

Hemen hemen her büyük bilgisayar teknolojisinde olduğu gibi, blok zinciri ile ilgili büyük resim ilk başta karmaşık görünebilir. Blok zincirleri her zaman kırılamaz ya da hack’lenemez değildir. Güvenlik ve gizlilik seviyeleri, kullanışlılığı bir yana, büyük ölçüde blok zincirinin halka açık mı yoksa özel bir ağda mı çalıştığına bağlıdır.

Blok zinciri işletmeler için neden önemli?

Kurumsal blok zincirine yatırım yapmak, rakipleriniz de bu alana girdiyse zorunlu bir adım haline gelebilir. Şirketler, 70'lerin ve 80'lerin PC devrimi ve 90'ların ortalarındaki World Wide Web'deki patlama gibi atılımlara ciddi şekilde kafa yordu. Birçok uzman, blok zincirinin de aynı ilgiyi göreceğine inanıyor. FOMO (eksiklik korkusu), blok zinciri iş uygulamalarına olan yeni ilgi dalgasının arkasındaki en büyük motivasyon olabilir.

Blok zinciri BT maliyetlerini azaltmak, B2B ile B2C ağlarını genişletmek ve yeni ürünleri etkinleştirmek için gerçek bir potansiyele sahip. Ayrıca, kurumsal uygulamalar çoğaltılıp rafine edildikçe blok zinciri alanında iş değerinin artması bekleniyor.

Blok zinciri işletmelere nasıl fayda sağlayabilir?

Blok zinciri, aracıları ortadan kaldırdığı, zaman ve çaba gerektiren süreçleri otomatikleştirdiği için işletmelerin BT ve işçilik maliyetlerinden tasarruf etme, e-ticaret ile finansmanı hızlandırma ve yeni iş kollarını etkinleştirme potansiyeline sahiptir.

Blok zincirinin faydaları öncelikle verdiği güvenden, yerleşik gizliliğinden, güvenliğinden, veri bütünlüğünden ve şeffaflığından kaynaklanıyor.

Güven, bilinmeyen taraflarla iş yapmayı mümkün kılıyor; tıpkı gerçek hayatta olduğu gibi. Böylece pazarlara ve potansiyel olarak ürün ve hizmetlere olan talep de genişleyebilir. Bu da karlılığı artırabilir.

Verilerin doğruluğuna güvenebilmek, sistemde çoğu durumda gizliliğin sağlandığına inanmak önemli faktörler. Bu veri yönetimi maliyetlerini azaltıp, veri doğruluğunu artırabilir ve denetimi kolaylaştırabilir.

Blok zinciri teknolojisi işletmelere aşağıdaki avantajları sunabilir:

Taraflar arasında güven tesis eder.

İzin verilen tarafların erişebileceği bir ağ içinde paylaşılan dağıtılmış bir ana defter aracılığıyla verileri bir sisteme entegre eder.

Veriler için yüksek düzeyde güvenlik sunar.

Üçüncü taraf aracılara olan ihtiyacı azaltır.

Gerçek zamanlı açık kayıtlar oluşturur. Bunlar tüm katılımcılar arasında paylaşılabilir.

Tedarik zinciri boyunca mal ve hizmetlerin sorunsuz bir şekilde izlenmesini sağlar.

Akıllı sözleşme nedir?

Akıllı sözleşmeler, iş için blok zincirinin en önemli uygulamalarından kabul edilir. Akıllı sözleşme ya da Smart Contract, alıcı ve satıcı arasındaki sözleşmenin doğrudan kod satırlarına yazılmasıyla işleyen bir tür sözleşmedir. Buradaki kod ve sözleşmeler, dağıtılmış ve merkezi olmayan bir blok zincir ağı üzerinde tutulur. Kod yürütmeyi denetler, işlemler izlenebilir ve geri döndürülemez.

Akıllı sözleşmelerin iş dünyasında birçok kullanımı vardır. Örneğin dijital içeriğe erişim izni verip, gizlilik korumalarının uygulanmasını sağlayarak para alışverişini ve hizmet sunumunu tamamen otomatikleştirebilirler.

Bunlar aynı zamanda merkezi otoriteye, yasal sisteme veya harici icra mekanizmasına ihtiyaç duymadan anonim taraflar arasında güvenilir işlemlerin ve anlaşmaların yapılmasına izin verir.

Blok zinciri türleri

Blok zincirleri, Genel, İzin verilen, Özel ve Konsorsiyum blok zincirleri olmak üzere dört farklı türe ayrılmaktadır.

Genel blok zinciri

Bunlar Bitcoin gibi geniş dağıtım alanına sahip ağlara verilen addır. Genel blok zincirleri, herkesin katılım sağlayabileceği ağ türleridir. Kaynak kodları herkese açıktır. Kripto parası olan herkes, bilgisayarlarına yüklediği bir yazılım vasıtasıyla sisteme dahil olup işlem yapabilir. Genel blok zincirinde tüm veriler halka açık tutulur. Burada yapılan işlemler merkezi bir otorite tarafından denetlenmez.

İzin verilen blok zinciri

Bu tür blok zincirlerine katılmak isteyen kişiler, ağ içerisinde yapacağı işlemler için izinleri kontrol eden sistemlerden geçmektedir. Yapıdan yapıya değişken bir açık kaynak kodu durumu söz konusudur. Ripple ağı, izin verilen blok zinciri ağlarına iyi bir örnektir.

Özel blok zinciri

Özel blok zinciri ağlarında kullanıcıların sisteme dahil olması ve işlem yapması sistemi yöneten otoritelerin iznine bağlıdır. Diğer blok zincirlerine göre tipik olarak daha küçüklerdir. Ağ içerisinde gizli bilgiler barındıran kurum, kuruluş ve organizasyonlar tarafından kullanılır.

Konsorsiyum blok zinciri

Bir blok zincirini koruma ve yürütme sorumluluğunu birden çok taraf paylaşabilir. Bu kuruluşlar, verilere kimin erişebileceğini ve kimin blok zinciri üzerinde işlem yapabileceğini belirler. Konsorsiyum türü blok zincirleri, tüm katılımcıların ağ için izne ve ortak bir sorumluluğa sahip olması gerektiğinde idealdir.