Kripto sanat NFT pazarı hızla büyümeye devam ediyor

Kripto Sanat NFT Pazarı 2021'de büyük bir patlama yaşadı. Non-Fungible Token (NFT) pazarı yılbaşında 52 milyon dolar iken, nisan sonunda 490 milyon dolara ulaştı. Yani %800'den fazla büyüdü.

Bu trendin bir balon olmasına dair korkuların artması üzerine, NFT sanatına olan ilginin azaldığına dair işaretler görülmeye başlandı. Beeple’ın “Everyday” adlı dijital eserinin ya da New York Times’ın deyişiyle bir “jpg dosyası”nın 11 Mart’ta Christie’s Müzayede Evi tarafından açık artırmayla 69 milyon dolara satılması bu endişeleri körükledi

Geçtiğimiz mart ayında bir NFT'yi 69 milyon dolara satarak dikkatleri üzerine çeken dijital içerik sanatçısı Beeple, bu piyasayı 90'ların Dot-com balonuna benzetti.

Değiştirilemeyen tokenlar (NFT'ler), birbirleriyle eşit değerde değiştirilemeyen veya daha küçük parçalara bölünemeyen özel bir dijital varlık sınıfıdır. Özel bir kriptografik token türü olan NFT, kopyalanamaz ve türünün tek örneğidir. NFT'nin özgün ve bir tane olması, karşılıklı olarak kendi türünden başka bir token ile takasının yapılamamasına yol açar. Bu durumda NFT'ye aktarılan bir sanat eserinin özgünlüğü kolayca doğrulanabilir ve eserlerin kopyalamasının önüne geçilir.

JPMorgan ve UBS'nin yakın zamanda yatırım yaptığı blockchain geliştirme şirketi ConsenSys'in yeni raporuna göre, sadece 2020'de en büyük beş platformda satılan 53.663 benzersiz NFT eseri var. Ancak NFT sanatıyla ilgili pazar hızla genişlediğinden bu rakam şu an bir hayli fazla. Aynı rapora göre, NFT sanatı, takas edilemeyen tüm token satışlarının yalnızca %10'unu oluşturuyor.

{module|IlgiliYazi}

Bununla birlikte, NFT pazarının keskin bir şekilde yavaşladığına dair artan işaretler de var ve kripto sanat satışlarının yavaşladığı görülüyor.

Yapılan araştırmalara göre NFT satışlarının toplam miktarı 2021 yılının 30 Mart ile 28 Nisan tarihleri arasında neredeyse %28 oranında düştü. Buna paralel olarak toplam satış değeri de neredeyse %14 düşüş yaşadı. Kripto sanat NFT'lerinin satış hacimleri de neredeyse %42 oranında düşerek bu sektörü en büyük düşüş gösteren sektörlerden birisi yaptı. Aynı zaman diliminde fiyatlarda %40,5 düşüş görüldü.

Türkiye’den de NFT trendine katılanların sayısı her geçen gün artıyor. Ülkemizde sanatçı Tarık Tolunay’ın ‘Fractal İstanbul-Pandemi’ adlı eseri, Türkiye’nin NFT’ye çevrilerek satılan ilk eseri oldu ve hemen ardından çok sayıda sanatçı eserlerini bu formatta satışa çıkarmaya başladı.

Kripto sanat NFT pazarı nedir?

2017 yılında geliştirilmeye başlanan NFT'ler günümüzde bir hayli yol aldı. Her sanatçı bugün farklı format ve alanlarda NFT üretmek için çalışıyor. GIF'lerden beste ve kliplere kadar birçok alanda teknik olarak NFT yaratmak zor değil. Dijital olarak üretilen eserleri blockchain altyapısına aktardıktan sonra kripto para cüzdanı ile ilişkilendirmek NFT yaratmak için yeterli. Bu süreç tamamlandıktan sonra geriye NFT'nin satışının yapılacağı dijital mecrayı seçmek kalıyor.

NFT'ye aktarılan sanat eserleri, dijital pazar yerlerinde alıcılarla buluşuyor. Dünyanın en geniş sanat eseri tabanına sahip olan OpenSea, Mintable, Rarible, Nifty Gateway, SuperRare ve Binance, koleksiyonerler için geniş bir sanat yelpazesi sunuyor.

Bazı pazar yerleri blok zincirindeki ödeme işlemini tamamlamak için gereken enerjiyi sağlayacak bir masraf ücreti talep ediyor. Bunun yanı sıra paranızı Ethereum’a (NFT’ler için en çok kullanılan para birimi) çevirirken oluşacak masraflar ve işlem kapanış masrafları da maliyete ekleniyor.

{module|IlgiliYazilar}

NFT nasıl satılır?

NFT satış işlemleri için prosedürler platformdan platforma farklılık gösteriyor. Temel olarak dijital içeriğinizi pazar yerine yükleyip, daha sonra ekranda çıkan komutları izleyerek içeriğinizi NFT’ye dönüştürmeniz gerekiyor. Burada içeriğinize ait tanıtıcı bir metin yazmanız ve önerilen bir fiyat da belirlemeniz istenecek. NFT’lerin çoğu Ethereum ile satın alınsa da bir kısmı Solana, WAX ve Flow gibi ERC-20 birimleriyle de satın alınabiliyor.

OpenSea ve Nifty Gateway gibi pazar yerleri şüpheli görülen NFT’leri şikayet etme özelliğini kullanım şartlarına eklemiş durumda. Buna rağmen resmi bir tescilin olmadığı ve doğası gereği merkezi olmayan bir yapıya sahip olan blok zinciri (blockchain) teknolojisindeki otorite boşlukları nedeniyle, bir sanatçının tasarımının kendisine ait olduğunu ispatlaması hala çok zor.

Pazar yerlerinde en büyük tehdit ise NFT’lerin pazar yerlerinden çalınma ihtimali. Merkezi otoritenin yoksunluğu, tasarımları çalınan kişilerin başvurabileceği yasal yolları da kapatıyor. Bu nedenle sanat eseri çalınan bir tasarımcı ya da koleksiyonerin neredeyse hakkını arayabileceği hiçbir yasal yol bulunmuyor.

NFT pazarı büyüme rakamları

NFT pazarı 2020’nin ilk yarısında sadece 13,7 milyon dolarlık hacme sahipti. 2021’in ilk yarısında ise NFT satış hacmi 2,5 milyar dolara ulaşarak önemli bir ivme kazandı.

NonFungible.com ve L’Atelier BNP Paribas tarafından ortaklaşa yürütülen bir çalışmada, NFT’lerin 2021’de önde gelen bir varlık sınıfı ve sanal ekonominin önemli bir parçası haline geleceği sonucuna varıldı.

NFT talebi, Paris Hilton ve Simone Biles gibi çeşitli Hollywood ünlüleri tarafından da destekleniyor. Genel olarak, pazardaki toplam hacmin %98’ini elinde bulunduran NFT pazarı OpenSea, yalnızca geçtiğimiz ay içerisinde kullanıcı bazında %234 ve işlem sayısında %210 artışa ulaştı.

En büyük 5 NFT pazar yeri 

NFT'nin özgün ve biricik olması, karşılıklı olarak kendi türünden başka bir token ile takasının yapılamamasına yol açıyor. Bu durumda NFT'ye aktarılan bir sanat eserinin özgünlüğü kolayca doğrulanabiliyor ve eserlerin kopyalamasının önüne geçiliyor. NFT'lerin alım ve satımının yapıldığı yerler ise NFT pazar yerleri olarak adlandırılıyor.

Daha önce de dediğimiz gibi satılan eserler arasında dijital ortamda görüp etkileşime geçebileceğiniz neredeyse her şey mevcut. Örneğin, NBA Top Shot uygulamasıyla Lebron James’in smaç video NFT’si 77 bin dolara satılırken; Twitter CEO’su Jack Dorsey’in tweet’i 2,9 milyon dolara alıcı bulabiliyor.

Dünyanın en popüler NFT pazar yerleri şu şekilde:

Binance 

Binance geçtiğimiz haziran ayında faaliyetlerine başladı. Ticaret hacimleri açısından dünyanın en büyük kripto borsası olan şirket, platformunun iki farklı piyasayı işleteceğini söylemişti. Bunlardan ilki en iyi müzayedeler ve sergiler için birinci sınıf bir mekan, ikincisi ise herkesin yeni token geliştirmek için kullanabileceği standart bir ticaret pazarı.

Şirketin öne çıkan dijital sanatçılar ile iş birliği yapması, OpenSea gibi platformlardan ayrışmasını kolaylaştırıyor. Bu bağlamda Binance NFT, yeni nesil bir sanat galerisi olarak tanımlanabilir. Şirketin sanat odaklı yaklaşımı, Binance NFT’yi yakın zamanda koleksiyonerlerin ilgi odağı haline getirebilir.

OpenSea

Merkezi olmayan ilk NFT pazarı, Ocak 2018'de kurulan OpenSea’dir. Burada her türden benzersiz dijital ürün bulunabiliyor. Dijital sanatın yanı sıra nırada koleksiyonlar, oyun öğeleri, alan adları ve hatta fiziksel varlıkların dijital temsilleri de var. Temelde OpenSea, yüzlerce kategoriye ayrılmış milyonlarca varlığa sahip NFT'ler için bir eBay gibi. OpenSea'de satışa sunulan ürünlerin sanat eserleriyle sınırlı olmadığını belirtmekte fayda var.

Bir spor markası ya da sporcu olarak, blok zinciri tabanlı dijital ürünlerinizi OpenSea üzerinden satışa sunabilirsiniz. Aynı zamanda koleksiyoner olan hayranlar için futboldan golfe, OpenSea'de pek çok seçenek bulmak mümkün. OpenSea'de bu ürünlerin yanı sıra kart koleksiyonerleri için de seçenekler sunuluyor.

Rarible 

Rarible, 20 bin içerik oluşturucu ve koleksiyoneri birbirine bağlayan bir NFT pazar yeri. Rarible, topluluk üyelerine dağıttığı RARI adlı bir token’a sahip. RARI, aktif üyelere, platform güncellemelerini oylama gibi platformun yönünü etkileme gücü veriyor. Rarible, OpenSea’ye benzese de en büyük fark, işlem ücretlerinin önceden ödenmesidir. Son olarak dijital ürününüzü satış için listelemeden Rarible’da bir NFT oluşturma seçeneğiniz de var.

Nifty Gateway

Winklevoss kardeşlerin sahibi olduğu Nifty Gateway, NFT’leri (veya Nifties’i) herkesin toplaması için erişilebilir hale getirmeyi amaçlıyor. Ancak platformda para basmayı umuyorsanız, önce bir başvuru göndermeniz ve onaylanmanız gerekiyor.

Mintable

Mintable kendisini “NFT’ler tarafından yönetilen ilk ve tek merkezi olmayan otonom organizasyon” olarak tanımlıyor ve NFT’leri komisyon ücreti olmadan basma özelliğini vurguluyor. Rarible ve Cargo’ya benzer şekilde, Mintable’ın kendi yönetim belirteci MINT var. İçerik oluşturucular ve koleksiyoncular Mintable platformunda işlem yaparak MINT kazanabilirler.

SuperRare

SuperRare, özel bir NFT platformu. Piyasada listelenmek için bir başvuruda bulunmanız ve kabul edilmeniz gerekiyor. Şu anda sanatçı başvurularının birikmiş listesi var, bu yüzden orada para basmayı umuyorsanız başvurunuzu yapmanız ve beklemeniz gerek.

Foundation

Foundation, 580 bin dolara satılan Nyan Cat dijital eseriyle gündeme damgasını vurmuştu. Kendini “Yeni Yaratıcı Ekonomi”nin ön saflarında tanımlayan Foundation, dijital sanatçıları, kripto para meraklılarını ve koleksiyonerleri bir araya getirmeyi hedefliyor. Platforma girmek için mevcut bir Foundation yaratıcısı tarafından davet edilmeniz gerekiyor.