Geniş Dil Modeli (Large Language Model), Doğal Dil İşleme (Natural Language Processing) alanında kullanılan ve büyük miktarda metin verisiyle eğitilen yapay zeka modeli olarak tanımlanıyor. Dilin yapısını, örüntülerini ve semantik ilişkilerini öğrenen bu modeller, insan benzeri metin üretme, metin anlama, soru cevaplama ve dil tabanlı görevleri gerçekleştirme gibi bir dizi doğal dil işleme görevinde kullanılıyor.

Geniş Dil Modeli, derin öğrenme algoritmaları kullanarak eğitiliyor ve genellikle büyük ölçekli hesaplama kaynakları ile geniş veri kümesine ihtiyaç duyuyor. Söz konusu eğitim sürecinde Geniş Dil Modeli, dilin istatistiksel özelliklerini tespit ediyor, kelime ilişkilerini öğreniyor ve cümle yapılarını anlıyor. Transformatör adı verilen özel sinir ağları aracılığıyla verileri bağlamsal olarak öğrenebilen geniş dil modeli, insan dilini hızla anlayıp yanıt oluşturabiliyor.

Geniş Dil Modeli ve Doğal Dil İşleme

Geniş Dil Modeli, genellikle derin öğrenme teknikleri kullanılarak eğitilen ve büyük miktarda metin verisiyle beslenen yapay zeka modeliyken doğal dil işleme ise bilgisayarların insan dilini anlamasını, işlemesini ve üretmesini sağlayan bir yapay zeka alanı... 

Geniş Dil Modeli, insan benzeri inandırıcı metinler oluşturmak ve diğer metin tabanlı görevleri tamamlamak için yapay zeka algoritmaları ve teknolojileri kullanıyor. Doğal Dil İşleme, doğal dil veri kümelerini anlayabilen ve yorumlayabilen makineler geliştirmeye odaklanıyor. Birbirini tamamlayan bu iki teknoloji, insanları anlayarak insan benzeri metinler üreten yapay zeka çözümlerini mümkün kılıyor.

Geniş Dil Modeli ve üretken yapay zeka

Geniş Dil Modeli, bağlamsal anlam ifade eden şekillerde insan benzeri metinler oluşturmaya odaklanan bir üretken yapay zeka türü olarak nitelendiriliyor. Üretken yapay zeka ise insan benzeri metinler, şarkılar, resimler, videolar veya diğer içerikleri oluşturabilen yapay zeka sistemlerini tanımlıyor. Bu sistemler genellikle büyük dil modelleri veya benzeri derin öğrenme tabanlı yaklaşımlar kullanarak eğitiliyor.

Üretken yapay zeka, verilen bir girdiye dayanarak özgün içerikler üretebiliyor. Örneğin metin tabanlı bir üretken yapay zeka modeli, verilen bir başlangıç cümlesine dayanarak devamını getirip, buna uygun bir yazı paragrafı oluşturabiliyor. Şarkı üretebilen bir üretken yapay zeka modeli ise bir melodiye, sözlere veya belirli bir tarza dayanarak yeni şarkılar besteleyebiliyor.

Geniş Dil Modeli nasıl çalışır?

Geniş Dil Modelleri, dilin özelliklerini öğrenerek metinleri işleyebilip, özgün içerikler üretebiliyor. Bir Geniş Dil Modelinin çalışması için öncelikle bağlamı, ilişkileri ve metinsel kalıpları netleştiren büyük miktarda metin verisi üzerinde eğitilmesi gerekiyor. Bu veriler için web siteleri, kitaplar ve tarihi kayıtlar gibi birçok kaynak kullanılıyor. 

Geniş Dil Modelinin eğitim süreci, denetimsiz, yarı denetimli veya kendi kendine denetimli öğrenme olmak üzere çeşitli yollarla gerçekleştiriliyor. Modeli eğitirken eğitim verilerinin yeterli kaliteye ve objektif yaklaşıma sahip olması kritik önem taşıyor. Bu sebeple eğitim verileri kullanılmadan önce kalite açısından kontrol edilerek ayıklanıyor. Veriler temizlendikten ve eğitim için hazırlandıktan sonra daha kolay anlaşılması için simgeleştirme veya daha küçük parçalara ayırma işlemi gerçekleştiriliyor. Bu noktada bağlamsal anlamı daha net hale getiren kelimeler, özel karakterler, ön ekler, son ekler ve diğer dilbilimsel bileşenler değerlendiriliyor. Geniş Dil Modeli ilk eğitimini tamamladıktan sonra sohbet robotları başta olmak üzere çeşitli biçimlerde kullanıcılarla iletişim kurması için dağıtıma hazır hale geliyor. 

Geniş Dil Modelinin en yaygın örnekleri

Günümüzde pek çok gelişmiş Geniş Dil Modeli vardır. ChatGPT’nin temelini oluşturan GPT, son yılların en popüler Geniş Dil Modelidir. Dünyanın önde gelen teknoloji devleri bu alana ciddi yatırımlar yapmaya devam ediyor. Google daha önce geliştirdiği BERT, LaMDA ve PaLM 2’den sonra şimdi de Bard ile geniş dil modeli alanında en değerli çözümlerden birine imza atıyor. Facebook’un ve Instagram’ın çatı şirketi olan Meta, LLaMA adını verdiği modelini şubat ayından bu yana herkese açık hale getirdi. Ekran kartı pazarının en önemli şirketlerinden NVIDIA, füturistik yaklaşımıyla pek çok alana yatırım yapıyor. Geniş Dil Modeli alanında da çalışmaları bulunan NVIDIA, NeMO LLM adını verdiği modeli tamamen hizmet amaçlı geliştiriyor. Finanstan eğitime, sağlıktan bilime kadar pek çok alanda değerlendirilebilecek olan NeMO LLM’nin otonom sürüşe özel yetenekleri otomotiv firmaları tarafından değerlendiriliyor.